Analoog of digitaal met modelspoor of modeltrams rijden ?
Ik heb gemerkt dat er grote onduidelijkheden zijn over het digitaal
rijden met modeltreinen en/of modeltrams.
Sommigen vinden het veel te duur en anderen vinden het veel te
uitgebreid en dat het spelelement weg is.
Laat ik gewoon eens de afwegingen bespreken die ik gemaakt heb met
het begin van de modeltram hobby.
We onderscheiden grofweg 4 mogelijkheden:
1. Het analoog rijden in zijn zuiverste vorm.
Dit is gewoon de tram zoals je hem koopt op de baan zetten en met een
merktrafo de tram aansturen.
Hier kun je met stroomloze stukken werken om een semi automatisch
bedrijf te realiseren.
2. Het analoog rijden in “Halbwellenbetrieb”, oftewel met
enkelzijdige gelijkrichting.
Dit is eigenlijk hetzelfde als onder 1 alleen gebruiken we hier
wisselstroomtrafo’s en passen aan de uitgang daarvan een diode truc
toe. Hierdoor kunnen twee trams onafhankelijk van elkaar bediend
worden. Nadeel is hierbij dat de trams een kleine aanpassing nodig
hebben en dan alleen nog vooruit kunnen rijden.
3. Digitaal bedrijf in de basis uitvoering.
Deze vorm van bediening kent talloze uitvoeringen.
De goedkoopste uitvoeringen kenmerken zich door hun ogenschijnlijke
simpelheid maar om dan iets meer te willen, zoals het aanpassen van
optrek- en/of remgedrag vraagt toch wel wat programmeerkunst wat niet
voor iedereen is weggelegd.
Een stapje hoger staat de ROCO multimaus Dit systeem wordt regelmatig
op internet aangeboden voor een euro of 80 en kent een zeer
eenvoudige programma structuur en een duidelijke handleiding. Er
kunnen tot 9999 loc’s/trams mee bediend worden. Dat krijgen we
handmatig niet voor elkaar.
Ook kunnen we dan 1024 wissels bedienen. Maar daar moeten dan nog wat
aanpassingen voor komen om de wissels te bedienen.
Voor onze trams is een zogenaamde decoder nodigt die naar een
digitaal commando wil luisteren.
Met het huidige internet kun je keuzes maken maar leg eerst voor
jezelf vast wat je wilt.
De goedkoopste decoder via internet kost ca. 10,90 Euro uit China met
gratis verzending.
Hiermee kun je een tram een “adres” geven wat via de Multimaus
geactiveerd kan worden zodat je met de draaiknop kunt bepalen wat de
tram moet doen. Met deze decoder kun je alle functies voor het rijden
instellen naar eigen keuze en de front- en sluitverlichting
schakelen.
Met een iets duurdere decoder ( in ieder geval ruim onder de 15 Euro
nog) heb je zelfs een 4 tal functies erbij, dus zou je ook de
binnenverlichting kunnen schakelen.
Wil je niet in China bestellen dan heeft Conrad ook de LD-G-32
decoder bijvoorbeeld, maar die is iets duurder en daar betaal je soms
ook weer verzendkosten.
Bij deze vorm hoef je de wissels eigenlijk niet te digitaliseren want
de trams rijden onder toezicht hun rondes.
Wil je duurder? Dat kan met diverse andere systemen met extra toeters
en bellen. Maar dan betaal je gelijk ook stukken meer.
Voor het handmatig rijden is de ROCO Multimaus ruim voldoende en één
systeem kan tot 12 trams laten rijden is mijn ervaring dus ruim
voldoende voor het handmatige bedrijf. Groot voordeel: Zet een tram
in een remise en je kunt de verlichting laten branden want je hoeft
het spoor niet af te schakelen.
Wil je de tram naderhand nog op een analoge baan inzetten? Geen
probleem, elke decoder herkent automatisch het verschil tussen een
analoog signaal en een digitaal signaal en zal zich daarnaar
gedragen. Alleen beide systemen op één baan is niet mogelijk.
4. Digitaal bedrijf in automatische uitvoering.
Dit is eigenlijk een voortzetting van het hiervoor beschrevene.
Er komt dan naast het ROCO Multimaus systeem (ik blijf voor de
beschrijving even bij dit systeem maar het geldt natuurlijk ook voor
andere systemen) nog bij:
– een PC
– Het gratis programma Koploper wat zeer
geschikt is om trams te besturen.
– een interface XpressnetLi tussen de poort van
de PC en de multimaus (ca. 35 Euro)
Hiermee kunnen de trams automatisch bestuurd worden maar je wilt dan
toch ook dat ze aan de haltes automatisch stoppen. Daarvoor moeten we
dan wel weten waar de trams rijden. Als we nu een magneetje onder de
tram plakken en een klein reedcontact (kosten per 100 ca. 6 Euro in
China) tussen de rails monteren dan hebben we al een melding waar de
tram zich bevind, we moeten het alleen nog even aan het programma
koploper laten weten Daarvoor hebben we een zogenaamde S88 module
nodig (ca. 19 Euro bij ROSOFT) waar we de reedcontacten op aansluiten
en die de status van 16 reedcontacten via de XpresnetLi module aan
Koploper kan laten weten.
Koploper kan nu Uw tram keurig aan een halte laten stoppen (wel na
enig instelwerk om de juiste remweg van Uw tram in te stellen).
Leuk, maar U wilt natuurlijk lijn 1 en lijn 2 ieder vanaf zijn eigen
spoor laten vertrekken. Dus moet Koploper ook wissels kunnen
aansturen. Ook dit kan Koploper met een digitale code doen via de
Multimaus.
U heeft alleen een wisseldecoder nodig. Voor één print die 4
wissels kan aansturen bent u ongeveer twee tientjes kwijt.
Uw lijn 1 en lijn 2 hebben ieder hun eigen vertrekspoor en even
verderop kunnen ze ieder hun eigen route gaan volgen na het
gemeenschappelijke traject.
Iemand die met elektronica handig is in Uw omgeving kan U misschien
helpen om de wissels met servo’s aan te sturen maar dat is een
verfraaiing. De wissels zullen nu niet meer “omklappen” maar
rustig “omlopen”.
U ziet, de grootste kostenpost voor iemand die geen verstand heeft
van elektronica is de aanschaf van een Multimaus systeem.
Verscheidene Nederlandse en buitenlandse handelaren leveren zo af en
toe redelijk geprijsde systemen uit startsets die overblijven.
Het grote voordeel van (handmatig of automatisch) digitaal rijden is
dat functies van trams (of treinen) ook bij stilstand actief blijven,
zoals het blijven branden van verlichting tijdens stationnementen en
haltestops.
Ik hoop dat ik U een klein beetje inzicht gegeven hebt in het
verschil tussen analoog en digitaal aansturen van modeltrams of
treinen.
